Niğde - Gümüşler Manastırı

Gümüşler Manastırı

Gümüşler Manastırı uzun yıllardır görmek istediğim ama bir türlü fırsat bulamadığım bir yerdi. 

Burası Niğde’nin Gümüşler kasabasında tam ortasında yerleşen bir kompleks ve en önemli yapısı kompleksin kuzeyinde yer alan kilisedir. Kare planlı bir orta avlu, bu avluya bağlanan kilise ve yer altı mekânlarından oluşuyor. Yapının içerisinde aynı zamanda şapel, yemekhane ve keşiş hücreleri bulunuyor. Manastır da yer alan diğer mekânların pek çoğunun işlevi bilinmemektedir. Manastır 1500m genişlikte, büyük bir tüf kaya kütlesi içine oyulmuş̧ ve saldırılara karşı korunaklı dini merkez haline getirilmiştir. Kaya kütlesine uzaktan bakıldığında insan yaşamının izleri görülmediğinden burasının cağlar boyunca insan saldırılarından korunabilmesi mümkün olmuş, günümüze kadar korunarak gelmiştir ve 1973 yılında arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir.

Gümüşler Manastırı Ören Yeri, Hristiyanlığın Anadolu’daki en önemli manastırlarından biridir. Hristiyanlığın yayılması esnasında önemli rol oynamış̧ rahip ve papazların yetiştirildiği Anadolu’daki birkaç manastırdan biridir. Bu manastırda 50 kişinin eğitim gördüğü tahmin edilmektedir. 

M.S 10-12. yüzyıla tarihlenen ve Bizans döneminin en iyi korunan, çoğunluğu İncil’den sahneleri, İsa’nın hayatından kesitleri ve dini figürleri tasvir eden fresklerin bulunduğu bu manastın duvar resimleri 1960’lı yıllarda İngiliz Arkeolog- Resteratör Michael Gough tarafından onarılmıştır. 

Bizans dönemi yerleşmesi olan Gümüşler kasabası o dönemde “Traicas” (Dragia) olarak adlandırılmıştı. Çevresinde eski dönemlerden kalma gümüş yataklarının bulunmasından dolayı Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise “Eski Gümüşler” kasabası adını almıştı. 1924 Lozan Mübadelesi sonucunda Niğde ili çevresindeki Müslüman olmayan yerleşimciler Yunanistan’a göç edince manastır işlevliğini kaybederek terk edilmiş ve 40 yıl boyunca kullanılmamıştır. 1962 yılında yeniden keşfedilen manastırın 1963 yılında restorasyon çalışmaları başlatılmış, 1973 yılında ise arkeolojik sit alanı olarak ziyarete açılmış. Manastır, zaman içinde çeşitli nedenlerle zarar görmüş olmasına rağmen, fresklerin büyük bir kısmı iyi durumda. Ancak, manastırın bazı bölümleri zamanla aşınma ve yıpranma etkilerine maruz kalmış.

Çok etkileyici bir yer ancak, ziyaretçiler için yeterince bilgilendirme olmadığı kanısındayım. Şöyle ki, gitmeden önce araştırma yapıp, belirli bilgiye sahip olmanız lazım, aksi taktirde beklediğiniz etkiyi almaya bilir, hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Çünkü ne rehber ne de herhangi bilgilendirici broşür, harita vs bulunmuyor. Broşürler verile bilir veya üst kısımda seyir alanı oluşturulup üstten bakılması sağlana bilir ki, kesinlikle çok etkileyici olacaktır. Mevcut durumda fiziki olarak sağlıklı insanları bile zorlayacak çıkış ve inişleri var. Herhangi yönlendirme ve bilgilendirme tabelası bulunmuyor. 

Umarım çağlar boyunca iri korunarak bize ulaşan bu eser çok güzel korunarak yıllarca daha kalır.

Ulaşım için ben kendi aracımı kullandım, ama Niğde şehir merkezinden her yarım saate bir çıkan Gümüşler Belediyesi otobüsü kalktığını söylediler. Bunun dışında eğer karavan ile seyahat etmiyor veya çadır kurmayacaksanız konaklama için en uygun ve yakın alternatif Niğde merkezi tercih etmeniz olacaktır.

Eğer ilgi alanınız içindeyse kesinlikle görün derim. 

Ziyaret ettiğim tarih: 30 Ekim 2023